Kompetencje Unii. Zasady strukturalne.

 Fragmenty z podręcznika:

Zasady ustrojowe UE s. 103 - 120

Zasady działania UE: s. 108-111

Zasada przyznania kompetencji (kompetencje wyłączne i dzielone; kompetencje wyraźne i dorozumiane; klauzula elastyczności; zasada proporcjonalności; zasada pomocniczości): s. 111-133

Zasada poszanowania tożsamości narodowej: s. 133-139

Kompetencje wyłączne państw członkowskich: s. 139-142

Zasada lojalnej współpracy: s. 142-144

Zasada efektywności: s. 144

Zasada równowagi instytucjonalnej: s. 146-148

Zasada przyznania

Art. 5 ust. 1 TUE

Granice kompetencji Unii wyznacza zasada przyznania. Wykonywanie tych kompetencji podlega zasadom pomocniczości i proporcjonalności.

Art. 5 ust. 2 TUE

Zgodnie z zasadą przyznania Unia działa wyłącznie w granicach kompetencji przyznanych jej przez Państwa Członkowskie w Traktatach do osiągnięcia określonych w nich celów. Wszelkie kompetencje nieprzyznane Unii w Traktatach należą do Państw Członkowskich.

Artykuł 3 ust. 6 TUE

Unia dąży do osiągnięcia swoich celów właściwymi środkami odpowiednio do kompetencji przyznanych jej w Traktatach.

Art. 13 ust. 2 TUE

Każda instytucja działa w granicach uprawnień przyznanych jej na mocy Traktatów, zgodnie z procedurami, na warunkach i w celach w nich określonych.

Zasada lojalnej współpracy

Art. 4 ust. 3 TUE

Zgodnie z zasadą lojalnej współpracy Unia i Państwa Członkowskie wzajemnie się szanują i udzielają sobie wzajemnego wsparcia w wykonywaniu zadań wynikających z Traktatów.

Państwa Członkowskie podejmują wszelkie środki ogólne lub szczególne właściwe dla zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z Traktatów lub aktów instytucji Unii.

Państwa Członkowskie ułatwiają wypełnianie przez Unię jej zadań i powstrzymują się od podejmowania wszelkich środków, które mogłyby zagrażać urzeczywistnieniu celów Unii.

• efektywne wykonywanie i stosowanie prawa UE
• przestrzeganie pierwszeństwa prawa UE
• zakaz stanowienia prawa sprzecznego z prawem UE
• obowiązek uchylenia prawa sprzecznego z prawem UE
• terminowa implementacja dyrektyw
• wykonywanie wyroków TSUE
• odpowiedzialność państwa za naruszenie prawa UE
• współpraca z instytucjami UE

Zasada proporcjonalności

Art. 5 ust. 4 TUE

Zgodnie z zasadą proporcjonalności zakres i forma działania Unii nie wykraczają poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów Traktatów. Instytucje Unii stosują zasadę proporcjonalności zgodnie z Protokołem w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności.

• Dotyczy kompetencji wyłącznych i dzielonych UE
• Chroni prawo wewnętrzne państw UE przed nadmierną ingerencją ze strony UE
• Środek prawny jest zgodny z zasadą proporcjonalności, jeżeli jest odpowiedni, konieczny i współmierny do osiągnięcia zamierzonego celu.

Protokół nr 2 w sprawie stosowania zasady proporcjonalności i pomocniczości

• Obowiązek przestrzegania zasady proporcjonalności przez instytucje UE (np. wybór dyrektyw zamiast rozporządzeń)
• Obowiązek prowadzenia szczegółowych konsultacji przez Komisję
• Obowiązek uzasadnienia aktów ustawodawczych w odniesieniu do zasady proporcjonalności
• Przekazywanie projektów aktów ustawodawczych parlamentom narodowym

Zasada pomocniczości (subsydiarności)

Art. 5 ust. 3 TUE

Zgodnie z zasadą pomocniczości, w dziedzinach, które nie należą do jej wyłącznej kompetencji, Unia podejmuje działania tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim:

cele zamierzonego działania nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez Państwa Członkowskie, zarówno na poziomie centralnym, jak i regionalnym oraz lokalnym, oraz

jeśli ze względu na rozmiary lub skutki proponowanego działania możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii.

Instytucje Unii stosują zasadę pomocniczości zgodnie z Protokołem nr 2 w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności. Parlamenty narodowe czuwają nad przestrzeganiem zasady pomocniczości zgodnie z procedurą przewidzianą w tym protokole.

• Obowiązek przestrzegania zasady pomocniczości przez instytucje UE
• Obowiązek prowadzenia szczegółowych konsultacji przez Komisję. Konsultacje  te powinny  uwzględniać  wymiar regionalny i lokalny przewidywanych działań
• Przekazywanie projektów aktów ustawodawczych parlamentom narodowym
• Obowiązek uzasadnienia aktów ustawodawczych w odniesieniu do zasady pomocniczości
• Uzasadnienie powinno zawierać dane umożliwiające ocenę skutków finansowych danego projektu aktu oraz, w przypadku dyrektywy, jej skutków dla regulacji wprowadzanych przez Państwa Członkowskie, również dla prawodawstwa regionalnego.
• Podstawy  stwierdzenia,  że  cel  Unii  może  zostać  lepiej  osiągnięty  na  poziomie  Unii,  są uzasadniane na podstawie wskaźników jakościowych, a tam gdzie to możliwe, ilościowych.

Rola parlamentów narodowych w przestrzeganiu zasady pomocniczości

Każdy parlament narodowy lub każda izba parlamentu narodowego może, w terminie 8 tygodni od daty przekazania projektu aktu ustawodawczego przesłać przewodniczącym Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji uzasadnioną opinię zawierającą powody, dla których uznaje, że dany projekt nie jest zgodny z zasadą pomocniczości.

Każdy  parlament  dysponuje  2  głosami  rozdzielonymi  w  zależności  od krajowego  systemu  parlamentarnego.  W  dwuizbowym  krajowym  systemie  parlamentarnym każda z izb dysponuje 1 głosem (54 głosy).

Procedura żółtej kartki - art. 7 ust. 2 Protokołu nr 2

Gdy opinię przedstawi co najmniej 1/3 parlamentów narodowych [18 głosów] (1/4 w przypadku WPZiB [14 głosów]), projektodawcy mogą postanowić o podtrzymaniu, zmianie lub wycofaniu projektu. Decyzja ta musi być uzasadniona.

Procedura pomarańczowej kartki - art. 7 ust. 3 Protokołu nr 2