European Union Law

Autonomia proceduralna państw członkowskich. Zasada efektywności. Zasada efektywnej ochrony sądowej - 18.11

Zadania kontrolne Unit 4

Praca domowa - kazusy

Fragmenty z podręcznika:

Dochodzenie roszczeń opartych na prawie UE przed sądami krajowymi: s. 355-363

Orzeczenia obowiązujące do egzaminu:

Przepisy Traktatów:

TUE - art. 4 ust. 3, art. 19 ust. 1 zd. 2

TFUE - art. 291

Art. 47 KPP

Materiały na zajęcia:

AUTONOMIA PROCEDURALNA PAŃSTW CZŁONKOWSKICH. ZASADA EFEKTYWNOŚCI I ZASADA EFEKTYWNEJ OCHRONY SĄDOWEJ W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ, A. Wróbel, RPEIS 2005, z. 1, s. 35-58.

Wyrok TS C-453/00 Kühne & Heitz (wzruszalność ostatecznych decyzji administracyjnych)

Wyrok TS C-213/89 Factortame (obowiązek stosowania środków tymczasowych/zabezpieczających przez sądy i organy krajowe)

Art. 19 ust. 1 zd. 2 TUE

Państwa Członkowskie ustanawiają środki zaskarżenia niezbędne do zapewnienia skutecznej ochrony sądowej w dziedzinach objętych prawem Unii.

Art. 291 ust. 1 TFUE

Państwa Członkowskie przyjmują wszelkie środki prawa krajowego niezbędne do wprowadzenia w życie prawnie wiążących aktów Unii.

Art. 240 § 1 pkt 11 Ordynacji podatkowej

§ 1. W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli:

11) orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ma wpływ na treść wydanej decyzji.

Art. 272 ust. 3 ppsa

§ 3. Można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego działającego na podstawie umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio, z tym że termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania biegnie od dnia doręczenia stronie lub jej pełnomocnikowi rozstrzygnięcia organu międzynarodowego.

Uchwała 7 sędziów NSA sygn. I FPS 1/17 z 16.10.2017 r.

Podstawą wznowienia postępowania, o której mowa w art. 272 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 1369) może być orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wydane w trybie pytania prejudycjalnego, nawet jeżeli to orzeczenie nie zostało doręczone stronie wnoszącej skargę o wznowienie postępowania

Link do treści uchwały

Podsumowanie orzecznictwa TSUE:

Zasada autonomii proceduralnej

Dochodzenie roszczeń wynikających z prawa UE odbywa się przede wszystkim przed sądami krajowymi. W przypadku braku regulacji unijnych państwa członkowskie mają kompetencję do uregulowania właściwości sądów (organów) i procedur krajowych służących ochronie uprawnień wynikających z prawa unijnego, jednak regulacje te:

nie mogą być mniej korzystne niż te, które odnoszą się do podobnych roszczeń o charakterze wewnętrznym – zasada równoważnosci (principle of equivalence)
ani też w praktyce uniemożliwiać lub nadmiernie utrudniać wykonywania praw wynikających z prawa unijnego – zasada skuteczności (principle of effectiveness)

• Obowiązek stosowania środków tymczasowych (zawieszenie stosowania aktu, przyznanie zabezpieczenia) w celu zabezpieczenia dochodzenia roszczeń unijnych (Factortame)

• Obowiązek stosowania adekwatnych i odstraszających sankcji za naruszenie prawa unijnego (von Colson i Kamman)

• Art. 47 karty należy interpretować w ten sposób, że nakłada on na państwa członkowskie obowiązek ustanowienia procedury odwoławczej od decyzji o odmowie wydania wizy, której szczegółowe zasady należą do porządku prawnego każdego państwa członkowskiego, przy poszanowaniu zasad równoważności i skuteczności. Procedura ta musi gwarantować na pewnym etapie postępowania środek odwoławczy do sądu ( El Hassani)

• Zapewnienie skuteczności prawu UE nie wymaga absolutnego obowiązku podniesienia przez sąd krajowy prawa UE z urzędu. Należy uwzględnić podstawowe zasady krajowego systemu wymiaru sprawiedliwości, takie jak ochrona prawa do obrony, zasada bezpieczeństwa prawnego oraz prawidłowego biegu postępowania (J. van der Weerd).

• Obowiązek wzruszenia ostatecznej decyzji administracyjnej niezgodnej z prawem unijnym istnieje, gdy taką możliwość przewiduje prawo krajowe (Kühne & Heitz). Organ administracyjny odpowiedzialny za wydanie decyzji administracyjnej jest jednak zobowiązany, na podstawie zasady lojalnej współpracy wynikającej z art. 4 ust. 3 TUE, do ponownego rozpatrzenia tej decyzji i ewentualnie do jej zmiany, jeśli spełnione są cztery przesłanki.

Przesłanki wzruszenia ostatecznej decyzji administracyjnej niezgodnej z prawem UE zgodnie z orzeczeniem Kühne & Heitz:

prawo krajowe przewiduje możliwość wzruszenia ostatecznej decyzji administracyjnej,
decyzja ta stała się ostateczna w wyniku orzeczenia sądu krajowego ostatniej instancji,
w świetle wydanego później wyroku Trybunału orzeczenie to oparto na błędnej wykładni prawa UE, dokonanej z pominięciem obowiązku skierowania do Trybunału pytania prejudycjalnego, pomimo że spełnione zostały przesłanki dotyczące obowiązku zadania pytania prejudycjalnego wynikające z art. 267 ust. 3 TFUE oraz
zainteresowany zwrócił się do organu administracji po powzięciu wiadomości o wyroku Trybunału.

• państwa członkowskie mogą w imię zasady pewności prawa wymagać, by wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej ostateczną decyzją administracyjną, która w świetle późniejszej wykładni Trybunału stała się sprzeczna z prawem Unii, został skierowany do właściwego organu administracji w rozsądnym terminie (Kempter)

Możliwe modyfikacje tej zasady ze względu na zasadę równoważności (Arcor) i skuteczności (Bjankov).

• Jeśli zgodnie z prawem krajowym organ administracji ma obowiązek uchylić ostateczną decyzję administracyjną, która jest oczywiście niezgodna z prawem krajowym, taki sam obowiązek powinien dotyczyć sytuacji, gdy decyzja ta jest oczywiście niezgodna z prawem UE - zasada równoważności (Arcor).

• Szczególne okoliczności mogą – na gruncie zasady lojalnej współpracy wynikającej z art. 4 ust. 3 TUE – wymóc na organie administracji krajowej ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej ostateczną decyzją administracyjną w celu uwzględnienia dokonanej w międzyczasie przez Trybunał wykładni odnośnego przepisu prawa Unii. Uregulowanie krajowe w zakresie, w jakim nie pozwala obywatelom Unii na powoływanie się na przyznane im w art. 21 TFUE prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu, nie może zostać rozsądnie uzasadnione zasadą pewności prawa i musi w rezultacie zostać uznane za sprzeczne z zasadą skuteczności oraz z art. 4 ust. 3 TUE (Bjankov).

• Prawo UE nie zobowiązuje sądu krajowego do wzruszenia prawomocnego orzeczenia sądowego niezgodnego z prawem unijnym. W tym przypadku przyznaje się pierwszeństwo zasadzie pewności prawa i powadze rzeczy osądzonej (Kapferer).

•Prawo UE nie wymaga tworzenia odrębnych środków prawnych dla zabezpieczenia roszczeń wynikających z prawa UE, jeżeli w prawie krajowym istnieją środki prawne chroniące roszczenia wynikające z prawa UE i odpowiadają one zasadom równoważności i skuteczności (Unibet).

•Sąd ma obowiązek stosowania środków tymczasowych zabezpieczających roszczenia unijne. Powinien tego dokonywać na warunkach wynikających z prawa krajowego, pod warunkiem, że odpowiadają one zasadom równoważności i skuteczności (Unibet).