• Obowiązek stosowania środków tymczasowych (zawieszenie stosowania aktu, przyznanie zabezpieczenia) w celu zabezpieczenia dochodzenia roszczeń unijnych (Factortame)

 

• Obowiązek stosowania adekwatnych i odstraszających sankcji za naruszenie prawa unijnego (von Colson i Kamman)

 

• Art. 47 karty należy interpretować w ten sposób, że nakłada on na państwa członkowskie obowiązek ustanowienia procedury odwoławczej od decyzji o odmowie wydania wizy, której szczegółowe zasady należą do porządku prawnego każdego państwa członkowskiego, przy poszanowaniu zasad równoważności i skuteczności. Procedura ta musi gwarantować na pewnym etapie postępowania środek odwoławczy do sądu ( El Hassani)

 

• Zapewnienie skuteczności prawu UE nie wymaga absolutnego obowiązku podniesienia przez sąd krajowy prawa UE z urzędu. Należy uwzględnić podstawowe zasady krajowego systemu wymiaru sprawiedliwości, takie jak ochrona prawa do obrony, zasada bezpieczeństwa prawnego oraz prawidłowego biegu postępowania (J. van der Weerd).

 

 

• Obowiązek wzruszenia ostatecznej decyzji administracyjnej niezgodnej z prawem unijnym istnieje, gdy taką możliwość przewiduje prawo krajowe (Kühne & Heitz). Organ administracyjny odpowiedzialny za wydanie decyzji administracyjnej jest jednak zobowiązany, na podstawie zasady lojalnej współpracy wynikającej z art. 4 ust. 3 TUE, do ponownego rozpatrzenia tej decyzji i ewentualnie do jej zmiany, jeśli spełnione są cztery przesłanki.

 

Przesłanki wzruszenia ostatecznej decyzji administracyjnej niezgodnej z prawem UE zgodnie z orzeczeniem Kühne & Heitz:

 

• prawo krajowe przewiduje możliwość wzruszenia ostatecznej decyzji administracyjnej,
• decyzja ta stała się ostateczna w wyniku orzeczenia sądu krajowego ostatniej instancji,
• w świetle wydanego później wyroku Trybunału orzeczenie to oparto na błędnej wykładni prawa UE, dokonanej z pominięciem obowiązku skierowania do Trybunału pytania prejudycjalnego, pomimo że spełnione zostały przesłanki dotyczące obowiązku zadania pytania prejudycjalnego wynikające z art. 267 ust. 3 TFUE oraz
• zainteresowany zwrócił się do organu administracji po powzięciu wiadomości o wyroku Trybunału.

 

• państwa członkowskie mogą w imię zasady pewności prawa wymagać, by wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej ostateczną decyzją administracyjną, która w świetle późniejszej wykładni Trybunału stała się sprzeczna z prawem Unii, został skierowany do właściwego organu administracji w rozsądnym terminie (Kempter)

 

Możliwe modyfikacje tej zasady ze względu na zasadę równoważności (Arcor) i skuteczności (Bjankov).

• Jeśli zgodnie z prawem krajowym organ administracji ma obowiązek uchylić ostateczną decyzję administracyjną, która jest oczywiście niezgodna z prawem krajowym, taki sam obowiązek powinien dotyczyć sytuacji, gdy decyzja ta jest oczywiście niezgodna z prawem UE - zasada równoważności (Arcor).

•  Szczególne okoliczności mogą – na gruncie zasady lojalnej współpracy wynikającej z art. 4 ust. 3 TUE – wymóc na organie administracji krajowej ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej ostateczną decyzją administracyjną w celu uwzględnienia dokonanej w międzyczasie przez Trybunał wykładni odnośnego przepisu prawa Unii. Uregulowanie krajowe  w zakresie, w jakim nie pozwala obywatelom Unii na powoływanie się na przyznane im w art. 21 TFUE prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu, nie może zostać rozsądnie uzasadnione zasadą pewności prawa i musi w rezultacie zostać uznane za sprzeczne z zasadą skuteczności oraz z art. 4 ust. 3 TUE (Bjankov).

 

Wznowienie postępowania administracyjnego i sądowoadministracyjnego w prawie krajowym

Art. 240 § 1 pkt 11 Ordynacji podatkowej - od 1 września 2005 r.

§ 1. W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli:

11) orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ma wpływ na treść wydanej decyzji.

 

Art. 145aa. KPA - od 26 stycznia 2021 r.

§ 1. Można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy zostało wydane orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które ma wpływ na treść wydanej decyzji.

§ 2. W sytuacji określonej w § 1 skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia publikacji sentencji orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

 

Art. 272 ust. 2a ppsa - od 26 stycznia 2021 r.

Można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy zostało wydane orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które ma wpływ na treść wydanego orzeczenia. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio, z tym że termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania (3 miesiące) biegnie od dnia publikacji sentencji orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

 

Inne postępowania:

KPC

Art. 401 (1) kpc

Można żądać wznowienia postępowania również w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie.

 

Stanowisko RPO w sprawie wznowienia postępowania cywilnego wskutek wydania orzeczenia TSUE w trybie pytania prejudycjalnego

 

KPK

Art. 540 § 3 k.p.k.

Postępowanie wznawia się na korzyść oskarżonego, gdy potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego działającego na mocy umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską.

 

Stosowanie środków tymczasowych w trakcie postępowania przed TSUE oraz sądami krajowymi

 

Zgodnie z art. 278 TFUE skargi wniesione do TSUE nie mają skutku zawieszającego. Jednakże Trybunał Sprawiedliwości może, jeśli uzna, że okoliczności tego wymagają, zarządzić zawieszenie wykonania zaskarżonego aktu. Ponadto zgodnie z art. 279 TFUE w sprawach, które rozpatruje, TSUE może zarządzić niezbędne środki tymczasowe (inne niż zawieszenie wykonania danego aktu).

Często zdarza się, iż strona postępowania zwraca się w jego trakcie o zawieszenie stosowania danego aktu UE np. rozporządzenia lub decyzji do czasu rozstrzygnięcia sporu, by uniknąć strat wynikających ze stosowania zaskarżonego aktu.

Wniosek składa się po lub z chwilą wszczęcia postępowania w danej sprawie w oddzielnym piśmie procesowym. Po rozpoznaniu sprawy Prezes TS lub Sądu wydaje postanowienie z uzasadnieniem (niepodlegające zaskarżeniu), co do środków tymczasowych tzw. interim order (art. 39 i art. 60 Statutu TS).

Warunki pod jakimi Prezes TS lub Sądu mogą zawiesić wykonanie aktu lub zarządzić niezbędne środki tymczasowe zostały sformułowane w orzecznictwie. Wszystkie warunki muszą być kumulatywnie spełnione:

• Wnioskodawca musi udowodnić konieczność tymczasowej ochrony prawnej tzn. iż bez ich zastosowania grozi mu znaczne i nie dające się naprawić naruszenie interesów prawnych bądź ekonomicznych,
• Wniosek musi wykazać sprawę prima facie tzn. wskazać szanse powodzenia w rozprawie głównej,
• Sprawa musi być pilna tzn. gdy zagrażające szkody z dużym prawdopodobieństwem wystąpią przed wydaniem wyroku w sprawie głównej,
• Trybunał w ogólnej ocenie musi wziąć pod uwagę i wyważyć istotne interesy tzn. rodzaj i wysokość grożących szkód, prawdopodobieństwo ich wystąpienia oraz interes strony przeciwnej
• Pojawiło się pytanie, czy w trakcie postępowania przed sądem krajowym sąd ten może zawiesić wykonanie opartego na rozporządzeniu wspólnoty krajowego aktu prawnego, a jeżeli tak to pod jakimi warunkami?

 

W orzeczeniu C-143/88 i C-92/89 Zuckefabrik Süderdithmarschen  TS stwierdził, iż sąd krajowy może zawiesić krajowy akt administracyjny oparty na rozporządzeniu WE, gdy:

• Ma poważne wątpliwości co do ważności tego rozporządzenia
• Sprawa jest pilna
• Wnioskodawcy grozi poważna i nieodwracalna szkoda
• Interes UE zostanie uwzględniony w dostatecznym stopniu
• Sąd krajowy jednocześnie przedłoży TS pytanie prawne dotyczące ważności prawa UE.

 

W sprawie C-465/93 Atlanta TS dodał warunek, iż oceniając powyższe warunki sąd krajowy musi wziąć pod uwagę i rozważyć inne orzeczenia Trybunału wydane w podobnych sprawach, w szczególności dotyczące ważności danego aktu wspólnotowego. Stan faktyczny sprawy dotyczył organizacji rynku bananów, które to rozporządzenia wydane przez Radę i PE były wówczas wielokrotnie przedmiotem postępowania przed Trybunałem.