European Union Law

Autonomia proceduralna państw członkowskich. Zasada efektywności. Zasada efektywnej ochrony sądowej.

Fragmenty z podręcznika:

Dochodzenie roszczeń opartych na prawie UE przed sądami krajowymi: s. 325-330

Zadania kontrolne Unit 4

Orzeczenia obowiązujące do egzaminu:

C-392/04 Arcor

C-234/04 Kapferer

Przepisy Traktatów:

TUE - art. 4 ust. 3, art. 19 ust. 1 zd. 2

TFUE - art. 291

Art. 47 KPP

Materiały na zajęcia:

AUTONOMIA PROCEDURALNA PAŃSTW CZŁONKOWSKICH. ZASADA EFEKTYWNOŚCI I ZASADA EFEKTYWNEJ OCHRONY SĄDOWEJ W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ, A. Wróbel, RPEIS 2005, z. 1, s. 35-58.

Wyrok TS C-453/00 Kühne & Heitz (wzruszalność ostatecznych decyzji administracyjnych)

Wyrok TS C-213/89 Factortame (obowiązek stosowania środków tymczasowych/zabezpieczających przez sądy i organy krajowe)

Art. 19 ust. 1 zd. 2 TUE

Państwa Członkowskie ustanawiają środki zaskarżenia niezbędne do zapewnienia skutecznej ochrony sądowej w dziedzinach objętych prawem Unii.

Art. 291 ust. 1 TFUE

Państwa Członkowskie przyjmują wszelkie środki prawa krajowego niezbędne do wprowadzenia w życie prawnie wiążących aktów Unii.

Art. 240 § 1 pkt 11 Ordynacji podatkowej

§ 1. W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli:

11) orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ma wpływ na treść wydanej decyzji.

Art. 272 ust. 3 ppsa

§ 3. Można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego działającego na podstawie umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio, z tym że termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania biegnie od dnia doręczenia stronie lub jej pełnomocnikowi rozstrzygnięcia organu międzynarodowego.

Uchwała 7 sędziów NSA sygn. I FPS 1/17 z 16.10.2017 r.

Podstawą wznowienia postępowania, o której mowa w art. 272 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 1369) może być orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wydane w trybie pytania prejudycjalnego, nawet jeżeli to orzeczenie nie zostało doręczone stronie wnoszącej skargę o wznowienie postępowania

Link do treści uchwały

Podsumowanie orzecznictwa TSUE:

Zasada autonomii proceduralnej

Dochodzenie roszczeń wynikających z prawa UE odbywa się przede wszystkim przed sądami krajowymi. W przypadku braku regulacji unijnych państwa członkowskie mają kompetencję do uregulowania właściwości sądów (organów) i procedur krajowych służących ochronie uprawnień wynikających z prawa unijnego, jednak regulacje te:

nie mogą być mniej korzystne niż te, które odnoszą się do podobnych roszczeń o charakterze wewnętrznym – zasada równoważnosci (principle of equivalence)
ani też w praktyce uniemożliwiać lub nadmiernie utrudniać wykonywania praw wynikających z prawa unijnego – zasada skuteczności (principle of effectiveness)

•Obowiązek stosowania środków tymczasowych (zawieszenie stosowania aktu, przyznanie zabezpieczenia) w celu zabezpieczenia dochodzenia roszczeń unijnych (Factortame)

•Obowiązek stosowania adekwatnych i odstraszających sankcji za naruszenie prawa unijnego (von Colson i Kamman)

•Zapewnienie skuteczności prawu UE nie wymaga absolutnego obowiązku podniesienia przez sąd krajowy prawa UE z urzędu. Należy uwzględnić podstawowe zasady krajowego systemu wymiaru sprawiedliwości, takie jak ochrona prawa do obrony, zasada bezpieczeństwa prawnego oraz prawidłowego biegu postępowania (J. van der Weerd).

•Obowiązek wzruszenia ostatecznej decyzji administracyjnej niezgodnej z prawem unijnym istnieje tylko wówczas, gdy taką możliwość przewiduje prawo krajowe (Kühne & Heitz), w odniesieniu do niezgodności decyzji z prawem krajowym (Arcor).

Przesłanki wzruszenia ostatecznej decyzji administracyjnej niezgodnej z prawem UE zgodnie z orzeczeniem Kühne & Heitz:

prawo krajowe przewiduje możliwość wzruszenia ostatecznej decyzji administracyjnej,
decyzja ta stała się ostateczna w wyniku orzeczenia sądu krajowego ostatniej instancji,
w świetle wydanego później wyroku Trybunału orzeczenie to oparto na błędnej wykładni prawa UE, dokonanej z pominięciem obowiązku skierowania do Trybunału pytania prejudycjalnego, pomimo że spełnione zostały przesłanki dotyczące obowiązku zadania pytania prejudycjalnego wynikające z art. 267 ust. 3 TFUE oraz
zainteresowany zwrócił się do organu administracji po powzięciu wiadomości o wyroku Trybunału. Państwa członkowskie mogą wymagać, aby uczynić to w rozsądnym terminie (Kempter).

• Jeśli zgodnie z prawem krajowym organ administracji ma obowiązek uchylić ostateczną decyzję administracyjną, która jest oczywiście niezgodna z prawem krajowym, taki sam obowiązek powinien dotyczyć sytuacji, gdy decyzja ta jest oczywiście niezgodna z prawem UE (Arcor).

• Prawo UE nie zobowiązuje sądu krajowego do wzruszenia prawomocnego orzeczenia sądowego niezgodnego z prawem unijnym. W tym przypadku przyznaje się pierwszeństwo zasadzie pewności prawa i powadze rzeczy osądzonej (Kapferer

•Prawo UE nie wymaga tworzenia odrębnych środków prawnych dla zabezpieczenia roszczeń wynikających z prawa UE, jeżeli w prawie krajowym istnieją środki prawne chroniące roszczenia wynikające z prawa UE i odpowiadają one zasadom równoważności i skuteczności (Unibet).

•Sąd ma obowiązek stosowania środków tymczasowych zabezpieczających roszczenia unijne. Powinien tego dokonywać na warunkach wynikających z prawa krajowego, pod warunkiem, że odpowiadają one zasadom równoważności i skuteczności (Unibet).